Hipotrofia i hipertrofia

W trakcie każdej ciąży konieczne jest przeprowadzanie ultrasonografii, w celu sprawdzenia wzrastania płodu. Należy wykonać przynajmniej dwa razy pomiar biometryczny płodu. W diagnostyce hipotrofii oraz hipertrofii przydatne jest mierzenie obwodu brzucha płodu podczas USG. Jego pomiar jest najbardziej wiarygodny i powtarzalny. Wzrastanie płodu można także określić na podstawie pomiaru wysokości dnia miednicy (najpierw jednak należy dokładnie określić wiek ciążowy).

HIPOTROFIA

            Jest to wewnątrzmaciczne ograniczenie wzrastania płodu. Tego określenia używa się względem płodu, który nie wykorzystał swoich możliwości wzrastania. Zjawisko dotyczy ok 3-10% ciąż. Hipotrofię określa się jeśli przewidywalna masa urodzeniowa dziecka jest niższa od dziesiątego percentyla określonego dla danego wieku ciąży.

Do czynienia mamy z:

- Typem symetrycznym: 25% przypadków; charakterystyczny wczesny początek. Płód ma proporcjonalnie mniejsze wielkości brzucha, główki oraz wymiary kości.

- Typ asymetryczny: zaczyna się w drugiej połowie ciąży, upośledza zwiększanie liczby komórek, co z kolei ogranicza wzrastanie narządów. Górna połowa ciała jest lepiej ukrwiona niż dolna.

Przyczyny hipotrofii:

- płodowe,

- łożyskowe,

- matczyne

- przy 40% przypadków nie udaje się znaleźć przyczyny.

Czynniki ryzyka:

- palenie papierosów,

- zbyt mały wzrost masy ciała ciężarnej,

- mała masa ciała przed ciążą,

- rasa czarna,

- żeńska płeć noworodka,

- pierwsza ciąża,

- infekcje wewnątrzmaciczne,

- zaburzenia genetyczne,

- zaburzenia metaboliczne,

- 25% przypadków hipotrofii wystąpiło u kobiet bez żadnych widocznych czynników ryzyka.

            Szczegółowymi przyczynami hipotrofii mogą być: zaburzenia genetyczne, ekspozycja na promienie X, choroby nerek matki, cukrzyca, stany przedrzucawkowe, zaburzenia krążenia, choroby płuc, czynnik immunologiczny, wady macicy, ciąża wielopłodowa, niski wzrost matki, nikotyna, alkohol, zakażenia krwiopochodne, patologie okolic łożyska, czynnik pępowinowy.

Diagnostyka

            Istotne jest intensywne obserwowanie płodu oraz ustalenie prawidłowego momentu porodu. Indukcję porodu należy rozważyć w momencie, kiedy zauważa się niereaktywny NST, złe parametry biofizyczne oraz nieprawidłowe przepływy w naczyniach żylnych płodu. Przeprowadza się również adaptację hemodynamiczną płodu, czyli centralizację krążenia, która dzieli się na cztery etapy.

Leczenie

            Rokowanie zależy od przyczyn hipotrofii. Najgorzej jest w przypadku wrodzonych wad, zakażeń. Niedotlenienie okołoporodowe przy hipotrofii dodatkowo prowadzi do konsekwencji neurologicznych. Noworodki z IUGR charakteryzują się  do 8-krotnie razy wyższą umieralnością okołoporodową. Często występują porody przedwczesne, kwasice, objawy niedotlenienia, niskie pH krwi pępowinowej, hipoksemia, hipoksja, hipoglikemia, hiponatremia. Dużo częściej niż u dzieci o prawidłowym wzroście występuje policytemia. Mogą wystąpić problemy z krzepnięciem oraz osłabienie mechanizmów obronnych organizmu.

HIPERTROFIA

            Inaczej nazywana makrosomią (LGA). Określa się ją w momencie kiedy masa ciała przekracza 90. percentyl masę standardową. Dotyczy 10% ciąż. Prowadzi do zwiększenia porodów operacyjnych oraz urazów okołoporodowych.

Przyczyny:

-wiek matki (powyżej 35 lat).

- rodność,

- otyłość,

- cukrzyca,

- znaczny przyrost ciała matki w trakcie ciąży.

Skutki:

- znaczne wydłużenie czasu porodu,

- wtórna atonia macicy,

- wtórne zatrzymacie akcji porodowej,

- zakażenia połogowe,

- uszkodzenia kanału rodnego

- uszkodzenia splotów nerwowych płodu,

- encefalopatia u płodu: upośledzenie umysłowe lub zgon płodu.

Pomiar masy ciała płodu pozwala ocenić późniejsze skutki.